Портфолиото на производители на електрична енергија од обновливи извори на енергија во Република Северна Македонија го сочинуваат големи хидроелектроцентрали со инсталирана моќност над 10 MW, мали хидроелектроцентрали чија инсталирана моќност е помала од 10 MW, ветерни електроцентрали, фотонапонски електроцентрали, термоелектроцентрали на биогас и термоелектроцентрали на биомаса. Инсталираната моќност и производството на електроцентралите коишто користат обновливи извори на енергија се прикажани во табелата подолу и се поделени според технологијата:
Инсталирана моќност и производство на електрична енергија во 2021 година по технологија
Вид на електроцентрала | Број на електрани | Инсталирана моќност (MW) | Учество (%) | Производство (GWh) | Учество (%) |
---|---|---|---|---|---|
Вкупно | 352 | 2.117 | 100,00% | 5.284 | 100,00% |
ТЕЦ | 5 | 1.034 | 48,85% | 2.105 | 39,84% |
ТЕ-ТО | 3 | 287 | 13,58% | 1.517 | 28,71% |
Обновливи извори на енергија | 344 | 795 | 37,57% | 1.662 | 31,45% |
ХЕЦ | 10 | 587 | 73,76% | 1.662 | 68,12% |
ВЕЦ | 1 | 36,8 | 4,63% | 103 | 6,20% |
Мали ХЕЦ | 107 | 119 | 14,97% | 321 | 19,34% |
ФЕЦ | 220 | 45 | 5,69% | 51,46 | 3,10% |
Биогас | 3 | 7 | 0,88% | 54 | 3,25% |
Биомаса | 1 | 1 | 0,08% | 0 | 0,00% |
Од 352 домашни производители на електрична енергија, 344 користат обновливи извори на енергија, од нив 202 користат повластена тарифа, седум користат премија, додека 135 електроцентрала не користи мерки за поддршка за производството на електрична енергија.
Во 2021 година со работа започнаа 49 нови електроцентрали кои користат обновливи извори на енергија (една хидроелектроцентрала и 48 фотонапонски електроцентрали), додека на две електроцентрали им беше одземена лиценцата за производство на електрична енергија (една хидроелектроцентрала и една фотонапонска електроцентрала).
Целокупната електрична енергија произведена од ветерната електроцентрала ВЕЦ Богданци, и термоелектроцентралите на биогас се откупува од страна на операторот на пазарот на електрична енергија по повластени тарифи. Од вкупниот број на мали хидроелектроцентрали, 96 ја продаваат произведената електрична енергија по повластени тарифи, додека преостанатите 11 електроцентрали ја продаваат произведената електрична енергија на пазарот на електрична енергија. Имајќи предвид дека големите хидроелектроцентрали не го исполнуваат условот да имаат инсталирана моќност помала од 10 MW за стекнување на статус на повластен производител, тие целото свое производство го пласираат на пазарот на електрична енергија. За прв пат кај фотонапонските електроцентрали доминира бројот на електроцентрали коишто произведената електрична енергија ја продаваат на пазарот на електрична енергија. Имено, 101 фотонапонски електроцентрали користат повластена тарифа, додека преостанатите 121 фотонапонски електроцентрали произведената електрична енергија ја продаваат на пазарот на електрична енергија.
И покрај фактот што 98% од вкупниот број електроцентрали за производство на електрична енергија користат обновливи извори на енергија или, изразено во апсолутни бројки, 344 од 352 електроцентрали користат обновливи извори на енергија, нивното процентуално учество во вкупната инсталирана моќност изнесува 38%. Учеството на обновливата енергија во вкупната произведена електрична енергија од домашни производители е уште помало и изнесува 31 %.
Учеството на повластените производители коишто користат повластени тарифи во вкупниот инсталиран капацитет од обновливи извори на енергија изнесува 19 %, додека во вкупниот инсталиран капацитет во Република Северна Македонија изнесува 7 %. Повластените производители коишто користат повластени тарифи учествуваат со приближно 8 % во произведената електрична енергија од домашни производители, додека во делот на производството од обновливите извори повластените производители учествуваат со 25 %.
Ако од портфолиото на обновливите извори на енергија се изземат големите хидроелектроцентрали, во 2021 година произведени се 514 GWh од обновливи извори на енергија, додека 406 GWh се произведени од повластени производители.
МЕРКИ ЗА ПОДДРШКА НА ОБНОВЛИВИ ИЗВОРИ НА ЕНЕРГИЈА
Мерките за поддршка на производството на електрична енергија од обновливи извори на енергија имаат за цел да обезбедат поттикнување на инвестиции за оптимално искористување на расположливиот потенцијал на обновливите извори на енергија во Република Северна Македонија, постигнување на националните задолжителни цели за учество на обновливите извори на енергија во вкупната потрошувачка на енергија и задоволување на условите за заштита на животната средина и ублажување на климатските промени. Како мерки за поддршка на производството на електрична енергија од обновливи извори на енергија во нашата земја достапни се повластената тарифа и премијата.
Повластената тарифа, како мерка за поддршка на производството на електрична енергија од обновливи извори на енергија, е воведена во 2007 година, додека првите електроцентрали кои произведената електрична енергија ја продаваат по повластени тарифи започнуваат со работа во 2010 година. Со Законот за енергетика* од 2018 година, покрај повластената тарифа се воведува и премијата како мерка за поддршка.
Премијата претставува дополнителен износ над цената која ја остварил повластениот производител со продажбата на произведената електрична енергија на пазарот на електрична енергија. Повластениот производител кој користи премија се избира преку тендерска постапка со аукција, која ја спроведува Министерството за економија.